همانگونه که البرز همواره به عنوان شهر اقوام شناخته می‌شود، هنرمندان زیادی را از سراسر کشور در خود جای داده است. فاطمه مرواریدنژاد هنرمند خِبره صنایع‌دستی البرز ۱۶ سال است که در رشته قلمزنی روی فلز به آموزش، تولید و اشتغالزایی پرداخته است. سال‌های ابتدایی فعالیت او در شهر مادری‌اش خوزستان سپری شده تا در نهایت در سال ۹۳ در البرز به ادامه فعالیت می‌پردازد. او صاحب هنری است که از حاصل ضربات قلم حکاکی به فلز سخت نقوشی زیبا و چشم نواز ایجاد می‌کند که اثر آن سالیان سال ماندگار می‌شود.

این هنرمند با تجربه قلم‌زنی با اشاره به اینکه در استان‌های خوزستان، البرز و تهران این هنر را آموزش داده، می گوید: در این ۱۶ سال به بیش از ۱۵۰۰ هنرجو آموزش داده‌ام. در شهرستان‌های مختلف البرز از جمله ساوجبلاغ، نظرآباد، فردیس، کرج، چهارباغ و روستاهای مختلف آن‌ها به آموزش پرداخته‌ام. در البرز حدود ۵۰۰ هنرجو فعال داریم که حتی کارگاه راه اندازی کرده و به تولید می پردازند.  

فاطمه مروارید نژاد با اشاره به اینکه صادرات آثار به کشورهای مختلفی از جمله آلمان، سوئد، گرجستان، عربستان، آمریکا و... به صورت چمدانی وجود داشته، می افزاید: با توجه به اینکه در نمایشگاه‌های مختلف داخلی بین‌المللی شرکت داشته‌ام، از همین طریق واسطه هایی برای صادارات پیدا شد؛ اما درصدد هستم که صادرات مستقیم داشته باشیم.  

او در پاسخ به اینکه فعالیت کارگاهی را از چه زمانی آغاز کرده می گوید: از سال ۸۴ که در استان خوزستان فعالیت می‌کردم، کارگاهم را تاسیس کردم و تا سال ۹۳ ادامه دادم. از سال ۹۳ که به استان البرز آمدم در ابتدا حدود سه سال در منزل فعالیت داشتم و پس از آن، حدود چهار سال در بازارچه صنایع دستی مشکین دشت فعال بودم. اکنون دو سال است که در کرج کارگاه مستقل دارم و به صورت میانگین حدود ۱۰ نفر نیرو در کارگاه و همچنین به صورت دورکاری و به صورت برون سپاری مشغول فعالیت هستند.

مروارید نژاد وجود بازارچه دائمی که علاوه بر داشتن فضای فروشگاهی، دارای فضای کارگاهی و آموزشی بوده و از امنیت کافی برخوردار باشد را کمک بزرگی به هنرمندان عنوان کرده و می گوید: از آنجایی که هزینه اجاره کارگاه بزرگ مناسب این فعالیت برای ما زیاد است، وجود چنین فضایی می‌تواند کمک بزرگی برای ما باشد زیرا صدای ناشی از قلم زدن برای برخی تکنیک‌ها در خانه ممکن است برای همسایه‌ها آزاردهنده باشد، به همین خاطر نیاز به فضای واحدی که به عنوان فضای آموزشی و کارگاه دائمی برای فعالیت هنرجوها باشد وجود دارد.

او از دیگر دغدغه‌های اصلی موجود در صنایع دستی و هنر قلمزنی را افزایش بی رویه قیمت مواد اولیه دانسته و ادامه می‌دهد: نبود ثبات قیمت باعث می‌شود که نتوانیم قیمت‌ها را ثابت نگه داریم. از طرفی تخفیفی برای تهیه مواد اولیه تولیدکنندگان وجود ندارد و حتی اگر به تعداد بالا قلم بخریم قیمت تک و عمده یکی است که نگران کننده است. مس قبل از عید تاکنون نوسان زیادی داشته و بیش از دو برابر افزایش قیمت داشته است. بنابراین کسانی که با شوق وارد این رشته می شوند با مواجه با قیمت های بالای مواد اولیه انگیزه خود را از دست می‌دهند.

این هنرمند رشته قلمزنی روی فلز حمایت از هنرمندان برای بیمه شدن را یکی از درخواست‌های فعالان صنایع‌دستی از اداره کل میراث‌فرهنگی، عنوان می‌کند و می‌گوید: هنرمندانی هستند که چندین سال است کار می کنند ولی تقریبا از ۹۳ به بعد بیمه نشده‌اند.  

مرواریدنژاد ادامه داد: اما حمایت‌ها به منظور دریافت تسهیلات مشاغل خانگی و حمایت از کارگاه ها و هنرمندان خوب است اگر چه انتظار حمایت بیشتری داریم.  

او برگزاری نمایشگاه‌های صنایع دستی را برای حمایت از فروش هنرمندان مؤثر عنوان کرد و گفت: در نمایشگاه‌های مختلفی از سوی اداره کل میراث‌فرهنگی شرکت کرده‌ام اما قبل از دوران کرونا روند کار هنرمندان بهتر و برگزاری و شرکت در نمایشگاه‌ها بیشتر بود که نیاز به تقویت دارد.  

او در توضیح نحوه انجام این هنر، قلمزنی فلز را ایجاد نقوش و طرح‌هایی معرفی می‌کند که با استفاده از قلم و چکش روی فلزات مختلف ایجاد می‌شوند و می‌گوید: فلزاتی مانند مس، برنج، ورشو، نقره و طلا برای این کار استفاده می شود. از طرفی نیاز به یک زیرکار که مخلوطی از قیر و گچ و گاهی خاکستر و پودر مل است، وجود دارد. در مرحله بعدی فلزات را بر روی قالب می‌چسبانیم و با استفاده از روش‌های انتقال، طرح آن را به روی فلز منتقل می کنیم و با توجه به تکنیک مورد نظر از قلم دلخواه استفاده می‌شود؛ تکنیک های مختلفی چون ریزه قلم، منبت، مشبک و... برای این کار وجود دارد.

این هنرمند با اشاره به اینکه مردم ایران هنردوست هستند و استقبال خوبی از هنر قلمزنی دارند، می‌گوید: آثار و ظروف قلمزنی ماندگار و مقاوم هستند، آسیب پذیری و شکنندگی ندارند و می توان سال های سال آن را نگاه داشت به همین دلیل جزو صنایع‌دستی مورد استقبال است؛ اما وضعیت اقتصادی و افزایش بی‌رویه قیمت مواد اولیه باعث افزایش قیمت صنایع دستی شده که خرید این محصولات را در اولویت های آخر قرار گرفته است.  

مروارید نژاد در پایان از مسئولان و دستگاه های مختلف دعوت می‌کند تا با هدیه دادن آثار نفیس قلمزنی در مناست‌های مختلف برای کارمندان و پرسنل از این هنر حمایت کنند.  

هنرمندان البرز در بسیاری از رشته‌های صنایع‌دستی دغدغه‌های مشترکی دارند از جمله ایجاد بازارچه دائمی صنایع‌دستی استان و یا درخواست برخورداری از بیمه تأمین اجتماعی که هر کدام به نوبه خود می‌توانند در انگیزه بخشی به هنرمندان و ادامه حیات صنایع دستی موثر باشند. زیرا در شرایط کنونی اقتصادی سرپا نگه داشتن و رونق صنایع‌دستی و هنرهای سنتی منجر به توسعه بخشی از اقتصاد کشور است.  

گفتگو از شیما عبداله خانی 

انتهای پیام/